Zacytujmy fragment krótkiej recenzji wydawcy, zamieszczonej na okładce książki.

Mrożek jest jak Chudy, bohater jego minipowieści „Ucieczka na południe”: „Widuje się go zawsze po przeciwnej stronie ulicy, po drugiej stronie rzeki, za zakrętem, obok, nigdy tuż”. Jak się do niego zbliżyć? Chociażby przez ludzi, którzy odcisnęli na nim piętno swojej osobowości, uczuć, inteligencji. A także przez miejsca, które zatrzymały go na chwilę w jego życiu wiecznego emigranta.

„Striptiz neurotyka” Małgorzaty I. Niemczyńskiej, pierwsza wydana po śmierci Sławomira Mrożka poświęcona mu książka-portret, to błyskotliwie napisany i świetnie udokumentowany atlas konstelacji, w której autor „Policji”, „Krawca” czy „Rzeźni” zajmuje miejsce centralne, a wokół niego krąży mnóstwo innych planet, księżyców i gwiazd. Są wśród nich m.in.: Witold Gombrowicz, Stanisław Lem, Jan Błoński, Adam Włodek; są kobiety, obie żony pisarza – malarka Maria Obremba i Meksykanka Susana Osorio Rosas oraz Beata Mikołajko, terapeutka, która pomagała Mrożkowi wyjść z afazji. Autorka opisuje również mniej znane epizody z biografii Mrożka, m.in. jego przygody z kinem, a także zawartość IPN-owskiej teczki pisarza.

„Striptiz neurotyka” kończy wywiad z bohaterem książki, jeden z ostatnich, jakiego udzielił. To mocny zapis odchodzenia pisarza, który – jak się zdaje – zdążył rozstrzygnąć spór o samego siebie wiedziony przez Sławomira Mrożka z Mrożkiem Sławomirem.

Pisarz mówi w nim m.in.:

Niektóre rzeczy ogólnie odczuwam wcześniej niż masa, co naturalne, bo od tego jestem tak zwanym artystą. (Słowo ma posmak gumy do żucia, wielokrotnie wyplutej i znowu żutej).

Łatwiej by mi było chyba jako tako kochać ludzi, gdybym ich nie znajdował wszędzie, nawet toaleta przeważnie bywa zajęta.

Prawdziwi artyści urodzili się histerykami i bałaganiarzami, inni doprowadzili się do złego stanu nerwów sztucznie.

Książka „Mrożek. Striptiz neurotyka” dostępna jest w sieci Empik, salonach prasowych, na kulturalnysklep.pl oraz – w wersji cyfrowej – na publio.pl.

Wydawnictwo Agora SA, Biblioteka Gazety Wyborczej, Warszawa 2013

Małgorzata I. Niemczyńska – ur. 1982, absolwentka komparatystyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, dziennikarka „Gazety Wyborczej”. Z Mrożkiem po raz pierwszy rozmawiała w 2007 roku. Po raz ostatni – dwa miesiące przed jego śmiercią.

*************

Bezpieczeństwo Polski – 8.11

W książce przedstawiono w sposób bardzo obiektywny różne aspekty współczesnego bezpieczeństwa Polski: militarny, polityczny, ekonomiczny, ekologiczny i społeczny. Ta wartościowa książka jest rezultatem grantu przyznanego przez Narodowe Centrum Nauki w Krakowie. Przedstawiono w niej w sposób bardzo obiektywny różne aspekty współczesnego bezpieczeństwa Polski: militarny, polityczny, ekonomiczny, ekologiczny i społeczny, czyli zaprezentowano tzw. model pentagonalny bezpieczeństwa. Praca zawiera nie tylko rozważania teoretyczne, ale i wskazówki praktyczne, wskazując na luki, trudności i wątpliwości, związane z zapewnieniem bezpieczeństwa naszego państwa.   

Oceniając udział Polski w operacjach pokojowych NATO i Unii Europejskiej autorzy zastanawiają się, czy o wymiarze udziału mają decydować jedynie względy polityczne, dla których jesteśmy gotowi podjąć każdą inicjatywę? Czy zawsze powinniśmy wysyłać naszych żołnierzy, kiedy nas o to poproszą? I konkludują, że rola Polski, jako strategicznego sojusznika USA, jest u nas przeceniana, gdyż Amerykanie nasz ciężar gatunkowy oceniają znacznie niżej. Inni „strategiczni sojusznicy” Ameryki, jak Arabia Saudyjska, Turcja, Tajwan czy Izrael otrzymują od USA znacznie większą pomoc wojskową, niż Polska.  Przy podjęciu decyzji np. o udziale Polski w koalicji w Iraku naszych polityków cechowała „amerykańskość” ocen wizji bezpieczeństwa, czyli teza o samoistnej i autonomicznej wartości naszych stosunków z USA. Niestety, prowadząc taką politykę, często jesteśmy traktowani instrumentalnie nie mając wpływu na politykę. Politolodzy uważają, że naszych decydentów cechuje polonocentryzm, co jest efektem pewnego idealizmu czy nawet międzynarodowej niedojrzałości i naiwności.

Pozytywnym czynnikiem dla bezpieczeństwa militarnego było wejście do NATO, dzięki czemu Europa Środkowo-Wschodnia przestała być „szarą strefą”, a Polska stanęła przed szansą uzyskania istotnego wpływu na politykę wschodnią Sojuszu. Jednocześnie nałożyło to na nasz kraj obowiązek takiego zreformowania sił zbrojnych, by wypełniły zasadę interoperatywności i kompatybilności.

W książce wiele miejsca poświęcono tzw. zagrożeniom asymetrycznym, na które nie można zareagować natychmiast, skutecznie i ostro. Chociaż są one dokuczliwe, nie stanowią zagrożenia dla całości systemu państwowego. Są to głównie: terroryzm międzynarodowy, rozprzestrzenianie się broni masowego rażenia, zorganizowana przestępczość czy wrogie zastosowanie technologii informatycznych. Pochodzą one głównie od aktorów niepaństwowych.

W odniesieniu do Polski na razie takie zagrożenia są niewielkie, choć mają rosnący charakter. Ponieważ cechą tych zagrożeń jest nieprzewidywalność, żadne bilateralne czy międzynarodowe porozumienia nie zagwarantują ochrony przed nimi. Państwa muszą zatem działać autonomicznie, wykorzystując swój własny potencjał dla obrony bezpieczeństwa narodowego. Stąd w książce dość szeroko omówiono rolę sił zbrojnych w zapewnieniu bezpieczeństwa wewnętrznego. 

Niezwykle ważnym elementem systemu bezpieczeństwa państwa jest bezpieczeństwo energetyczne. Polska liczyła, że członkostwo w Unii Europejskiej pomoże jej osiągnąć bezpieczeństwo energetyczne, czyli uniezależnienie się od dostaw paliw z Rosji. Jednak okazało się, że członkowie UE nie podzielali obaw Polski. Powstaje zatem pytanie: czy Unia Europejska może być gwarantem bezpieczeństwa energetycznego Polski? I odpowiedź na to pytanie jest negatywna: Unia nie jest gwarantem bezpieczeństwa energetycznego naszego kraju, bo jej członkowie dbają jedynie o partykularne interesy, mając inną niż Polska, percepcję zagrożeń.

Jest to bardzo ważna książka dla wszystkich planistów i praktyków, zarówno w siłach zbrojnych jak i w organach i instytucjach administracji państwowej, bo – jak twierdzą autorzy jednego z esejów – „na bezpieczeństwo składa się prawie wszystko”.

                                                                                     Jacek Potocki

Sebastian Wojciechowski i Artur Wejkszner (red.). „Kluczowe determinanty bezpieczeństwa Polski na początku XXI wieku”. „Difin”, Warszawa 2013